Tin möøng boá thí
Hay Tin möøng giaûi phoùng
Naêm Caên, . . . 1973
Mình chui vaøo caên leàu cuûa baø Hai. Gia ñình boán khaåu. Oâng chæ coøn laøm ñöôïc moät vieäc duy nhaát laø chuoát ñuõa. Ñöùa con trai lôùn thì maéc beänh taâm thaàn, may maø haén khoâng ñaäp phaù. Caùi ñaàu cuûa haén thì khoâng laøm vieäc, nhöng do luaät buø tröø, caùi bao töû cuûa haén thì laïi laøm vieäc toái ngaøy. Nguoàn soáng cuûa gia ñình laø ñoâi tay gaày cuûa baø Hai cuøng vôùi thaèng con trai chöøng 15 tuoåi. Phöông tieän laøm aên laø moät caùi buùa, moät caùi cöa vaø moät caùi xuoàng be chín. Ngheà duy nhaát laø voâ röøng ñoán cuûi troäm.
Mình nhìn quanh quyaát, chaû thaáy coù moùn ñoà naøo coù giaù trò hôn caùi thuøng ñaïn 81 ly. Chaéc haún muøng meàn, quaàn aùo vaø cheùn dóa ñeàu naèm goïn trong ñoù. Vaø chæ coù theá thoâi. Mình laøm moät cuoäc phoûng vaán nhoû.
- Moãi ngaøy baø Hai kieám ñöôïc maáy thöôùc cuûi?
- Moät thöôùc. (1)
- Taïi sao khoâng raùn laøm laáy ba, boán thöôùc?
- Caùi xuoàng be chín (2) nhoû tí xíu maø soâng nöôùc thì nhö theá kia!
- Baø baùn caùi xuoàng be chín ñi. Toâi möôïn cho baø naêm ngaøn ñoàng. Theá laø baø coù ñöôïc moät caùi xuoàng be möôøi keøm. Moãi ngaøy baø seõ coù boán thöôùc cuûi, nghóa laø baø giaøu gaáp boán laàn. Moãi ngaøy baø ñeå daønh laáy hai traêm ñoàng. Sau hai möôi laêm ngaøy baø seõ traû xong moùn nôï naêm ngaøn. Töø ñoù caùi xuoàng be möôøi laø cuûa baø. Cöù moãi ngaøy laøm ñöôïc boán thöôùc cuûi, aên moät thöôùc, ñeå daønh ba thöôùc. Naêm thöù nhaát baø seõ xaây nhaø töôøng. Naêm thöù hai baø seõ xaây hoà nöôùc, ñoùng gieáng. Naêm thöù ba seõ coù giöôøng hoäp, tivi . . .Toâi tính vaäy ñöôïc khoâng baø Hai?
- Ñöôïc. Oâng cha giuùp toâi, toâi caùm ôn. Maét baø Hai saùng leân, mieäng baø Hai toeùt ra, khoe moät haøm raêng ñen thuûi ñen thui.
Naêm Caên, . . .1973
Hoâm nay mình laïi chiu vaøo caên leàu cuûa baø Hai. Oâng Hai ngoài chuoát ñuõa ôû cöûa. Hai meï con baø Hai ñang cöa cuûi ôû beân bôø soâng. Thaáy mình, baø chaïy vaøo nhaø, ñon ñaû.
- Oâng coá maïnh gioûi haø oâng coá?
- Baø Hai luùc naøy giaøu chöa? Coù ñeå daønh moãi ngaøy 200 ñoàng ñeå traû nôï khoâng?
- Sao cöù thieáu hoaøi, oâng coá ôi!
Theá laø keá hoaëch giuùp daân laøm giaøu cuûa mình bò vôõ roài. Theo cuoäc ñieàu tra chôùp nhoaùng, mình ñöôïc bieát nhö sau:
+ Töø ngaøy coù caùi xuoàng be möôøi keøm, hai meï con baø Hai coù quaû thaät laøm theâm gaáp boán laàn. Noùi moät caùch keânh teá hoïc, thì neàn kinh teá gia ñình baø Hai taêng theâm 400%. Tuyeät vôøi!
+ Nhöng cuõng töø ngaøy ñoù, oâng Hai vaø hai thaèng con trai khoâng theøm huùt thuoác goø nöõa. Trong moãi tuùi aùo ñeàu thaáp thoaùng moät goùi Ruby Queen maøu töôi roùi.
+ Cuõng töø ngaøy aáy, nhöõng em beù baùn baùnh cam vaø baùn caø rem ñeàu bò baø Hai baét giam moät caùch thaät deã thöông: “Ngoài ñaây maày, tao caám maày khoâng ñi ñaâu heát. Chöøng naøo tao aên chaùn, maày môùi ñöôïc ñi”.
+ Vaø moät ngaøy kia, anh thôï röøng xaùch toøn ten moät con kyø ñaø ñi qua tröôùc caên leàu cuûa baø Hai, boãng giaät mình vì moät tieáng heùt baát ngôø: “Voâ maày”.
- Maáy kyù?
- Ba kyù.
- Tao mua luoân. ÔÛ laïi nhaäu vôùi tao maày. Hoâm nay uoáng lade cho baûnh. Tao khoâng öa uoáng ñeá, hoâi mieäng laém.
+ Laøm moät xuoàng cuûi baùn laáy tieàn, aên xaøi cho heát roài maù con baø Hai môùi laïi voâ röøng. Aáy laø chöa keå neáu ñoäng röøng, hoaëc gaëp kyø ñaø caûn muõi thì baø Hai nghó tieáp luoân moät tuaàn. Nhöõng ngaøy “tieàn khoâng” aáy, baø saún saøng aên vay vôùi laõi suaát khoâng tính toaùn: Hai möôi phaân, naêm möôi phaân, thaäm chí chín möôi phaân . . . baø cuõng chaún quan taâm. Caùi be möôøi keøm laø moät baûo ñaûm coù uy tính nhaát. Vaãn baùnh cam vaø caø rem ì xeøo. Vaãn Ruby Queen röïc rôõ.
Caø Mau, . . . 1979
Coù tieáng chuoâng reo. Mình môû cöûa. Moät baø giaø ñen ñuùa vaø raùch röôùi möøng rôõ naém laáy tay mình hoân chuøn chuït.
- Oâng coá maïnh gioûi haû oâng coá? Gaëp oâng coá con möøng heát bieát. Hoài ôû Naêm Caên con nôï oâng coù naêm ngaøn ñoàng. Khoâng bieát ñeán bao giôø con môùi traû ñöôïc.
- AØ! Baø Hai ñoù haû? Thoâi baø ôi, toâi cho baø luoân ñaáy. Toâi muoán giuùp baø laøm giaøu maø baø khoâng chuïi. Khoâng ai boùc loät baø, maø baø töï boùc loät. Mình noùi tôùi gioïng chua cay, khoâng phaûi vì mình maéc traû giuøm caùi moùn “nôï” naêm ngaøn ñoàng, maø vì öôùc mô giuùp ngöôøi ngheøo laøm giaøu thì laïi bò chính ngöôøi ngheøo phaûn boäi. Baø Hai ñöùng tröôùc maët mình ngheøo hôn laàn mình gaëp baø ôû Naêm Caên. Baø ñeán ñaây ñeå xin quaàn aùo, xin gaïo vaø xin tieàn.
- Oâng coá coù quaàn aùo cuõ cho con xin moät boä, cho thaèng khuøng noù maëc.
- Oâng coá coù tieàn cho con vaøi ngaøn mua thuoác cho thaèng khuøng.
- Oâng coá cho con ít lon gaïo ñeå con naáu chaùo cho thaèng khuøng aên.
- Oâng Hai cheát roài. Thaèng con ñi laøm cuûi ngaøy xöa ñaõ coù vôï vaø ra rieâng. Baø Hai ñi haønh khaát ñeå nuoâi mieäng vaø nuoâi thaèng con khuøng. Thaèng khuøng baây giôø chæ coøn naèm moät choã chôø cheát. Baø Hai ñaõ xuoáng tôùi vöïc thaúm cuûa söï ngheøo khoù. Baø Hai ñaõ vaø ñang laø gaùnh naëng ñeø treân vai mình. Tröôùc heát mình phaûi traû caùi moùn nôï naêm ngaøn ñoàng maø mình ñaõ vay duøm baø. Baây giôø thì baø Hai ñaõ bieát mình ôû ñaây, baø seõ ñeán vieáng thaêm daøi daøi, maø mình thì khoâng theå töø choái baø ñöôïc. Baø khoâng coøn caùch naøo khaùc ñeå soáng. Ngöôøi ngheøo cuõng laø gaùnh naëng gheâ gôùm cho Giaùo Hoäi.
Nhöng Tin Möøng boá thí hay Tin Möøng giaûi phoùng ngöôøi ngheøo? Caâu hoûi naøy laøm mình nhöùc oùc. Giaùo Hoäi ñaõ töøng boá thí raát nhieàu cho ngöôøi ngheøo. Nhieàu hoï ñaïo ñaõ ñöôïc thaønh laäp vì Giaùo Hoäi ñaõ caáp ñaát cho ngöôøi ngheøo. Ngöôøi ngheøo theo ñaïo ñeå coù ruoäng. Nhöng ngaøy nay, nhöõng hoï ñaïo aáy ñang sinh hoaït ra sao? Baïn cuûa mình cho bieát: Cöù ñi daøi daøi theo bôø con keânh, choã naøo thaáy toaøn nhaø laù, thì ñoù laø xoùm ñaïo.
Vaäy treân ñöôøng truyeàn giaùo mình coù neân boá thí khoâng? Boá thí theá naøo? Boá thí caùi gì? Moät ñieàu chaéc chaén laø ngöôøi ngheøo phaûi ñöôïc giaûi phoùng khoûi caùi ngheøo, caùi doát, caùi löôøi . . . nhöng baèng caùch naøo? Caâu hoûi quaû laø quaù khoù ñoái vôùi mình. Nhöng coù leõ cuõng laø quaù khoù ñoùi vôùi moïi ngöôøi.
......................................................................
(1) Ñôn vò ño cuûi theo daân ñòa phöông:
- 1 thöôùc cuûi mieáng = 1/4m3
- 1 thöôùc cuûi loø = 1/2m3
- 1 xì te = 1m3
(2) Ñôn vò ño troïng taûi theo daân ñòa phöông:
- xuoàng be 7 coù troïng taûi chuøng 100kg
- xuoàng be 9 coù troïng taûi chöøng 300kg
- xuoàng be 10 coù troïng taûi chöøng 400kg
- xuoàng be 10 keøm coù troïng taûi treân 400kg.
(Coøn tieáp)