KHỦNG HOẢNG GIA ĐÌNH VÀ NHỮNG NGHỊCH LÝ THIÊNG LIÊNG


“Thiên Chúa làm cho mọi sự sinh ích cho những ai yêu mến Người, tức là cho những kẻ được Người kêu gọi theo như ý Người định.” (Rm 8:28)

Gia đình và những khủng hoảng thiêng liêng

Cuốn sách Salvation Stories: Family, Failure, and God’s Saving Work in Scripture của Ryan Patrick Budd là một lời mời gọi sâu sắc để suy ngẫm về những khủng hoảng gia đình, sự sa ngã của con người, và công trình cứu độ kỳ diệu của Thiên Chúa được thể hiện qua Kinh Thánh. Những câu chuyện trong Cựu Ước và Tân Ước không chỉ là những bài học lịch sử, mà còn là những tấm gương phản chiếu các thử thách trong đời sống gia đình hiện đại. Từ sự bất tuân của A-đam và E-và đến những xung đột phức tạp trong các gia đình tổ phụ, Kinh Thánh cho thấy rằng khủng hoảng gia đình không phải là điều mới mẻ, nhưng chính trong những khủng hoảng này, Thiên Chúa hoạt động để mang lại sự chữa lành và hòa giải.

Bài viết này sẽ mở rộng gấp năm lần những ý tưởng được trình bày trong bài gốc, đào sâu vào các khía cạnh của khủng hoảng gia đình, những lời nguyền và phúc lành trong Kinh Thánh, sự sa ngã của con người, và cách Thiên Chúa biến đổi những nghịch lý thành cơ hội cứu độ. Chúng ta sẽ khám phá những bài học từ các nhân vật Kinh Thánh, những hệ quả của tội lỗi trong xã hội hiện đại, và sức mạnh của lòng sám hối trong việc khôi phục các mối quan hệ thiêng liêng.

Lời nguyền và khủng hoảng gia đình: Hệ quả của sự bất tuân

Trong sách Sáng Thế, sự bất tuân của A-đam và E-và đã dẫn đến những lời nguyền có ảnh hưởng sâu sắc đến các mối quan hệ gia đình và vai trò của con người trong thế giới. Lời nguyền đối với E-và đã làm thay đổi mối quan hệ giữa bà và chồng, khiến sự hài hòa ban đầu bị phá vỡ bởi sự xung đột và lệ thuộc (St 3:16). Trong khi đó, lời nguyền đối với A-đam liên quan đến sự lao nhọc trong việc cung cấp lương thực, biến công việc từ một niềm vui sáng tạo thành một gánh nặng đầy mồ hôi và đau đớn (St 3:17-19).

Những lời nguyền này không chỉ dừng lại ở A-đam và E-và, mà còn kéo dài qua các thế hệ, ảnh hưởng đến cách con người tương tác với nhau và với Thiên Chúa. Trong thế giới hiện đại, chúng ta thấy những dấu vết của các lời nguyền này trong các gia đình tan vỡ, những mối quan hệ rối loạn, và những tổn thương tâm lý kéo dài từ thời thơ ấu. Nhiều người tìm cách lấp đầy khoảng trống thiêng liêng bằng những thứ phù phiếm của thế gian – quyền lực, danh vọng, khoái lạc, hay sự công nhận – nhưng những thứ này chỉ dẫn họ vào vòng xoáy của sự thất vọng và tội lỗi.

Ví dụ, trong một xã hội tục hóa, nơi Thiên Chúa không còn là trung tâm của đời sống, con người thường tìm kiếm sự an toàn và ý nghĩa trong những thần tượng tạm thời. Một người từng bị lạm dụng hoặc bỏ rơi thời thơ ấu có thể chạy theo sự tán dương của đám đông hoặc các mối quan hệ độc hại để bù đắp cảm giác trống rỗng. Tuy nhiên, như Budd chỉ ra, những “báu vật” hào nhoáng này cuối cùng trở thành công cụ hủy diệt, kéo con người xa khỏi thập giá của mình và sâu hơn vào sự sa ngã.

Tội lỗi và sự xa cách với Thiên Chúa

Tội lỗi, như Giáo lý Hội thánh Công giáo dạy, “làm tổn thương bản chất của con người và gây hại cho sự đoàn kết của nhân loại” (GLCG 1849). Alphonse Ratisbonne, một người Do Thái cải đạo Công giáo, đã mô tả sự kinh hoàng của tội lỗi trong kinh nghiệm thần bí của mình: “Vết nhơ đó thật đáng ghê sợ! Nó khiến con người, vốn được tạo dựng theo hình ảnh Thiên Chúa, trở nên hoàn toàn không thể nhận ra.” Tội lỗi không chỉ là một hành động cá nhân, mà còn là một sức mạnh phá hoại các mối quan hệ, làm xáo trộn sự hài hòa trong gia đình và cộng đồng.

Trong Kinh Thánh, chúng ta thấy vô số ví dụ về cách tội lỗi phá hủy các gia đình. Câu chuyện của Cain và Abel là một minh chứng sớm sủa: sự ghen tị và kiêu ngạo đã dẫn Cain đến việc giết chết chính em trai mình (St 4:1-16). Tương tự, sự phản bội của các anh trai Giuse, khi họ bán ông làm nô lệ, là kết quả của sự ganh ghét và thiếu lòng thương xót (St 37:12-36). Những câu chuyện này không chỉ là lịch sử, mà còn là lời cảnh báo về cách tội lỗi có thể chia rẽ những người thân yêu nhất.

Trong thế giới hiện đại, chúng ta thấy những hậu quả tương tự của tội lỗi trong các cuộc khủng hoảng gia đình. Ly hôn, bạo lực gia đình, và sự bỏ bê con cái là những biểu hiện rõ ràng của sự xa cách với các giá trị thiêng liêng. Ở những nơi văn hóa khuyến khích sự nổi loạn chống lại luật luân lý của Thiên Chúa, như việc thờ ngẫu tượng vật chất hoặc tôn vinh khoái lạc cá nhân, các cộng đồng thường phải đối mặt với nghèo đói, bất ổn, và sự tan rã của cấu trúc gia đình. Những lời nguyền trong sách Đệ Nhị Luật, như nghèo khó, thất bại, và sự áp bức (Đnl 28:17, 29, 41), dường như vẫn vang vọng trong những xã hội từ chối Thiên Chúa.

Sự cứu chuộc: Thiên Chúa đảo ngược lời nguyền

Mặc dù tội lỗi và lời nguyền mang lại đau khổ, Kinh Thánh cũng cho thấy rằng Thiên Chúa không bao giờ bỏ rơi dân Ngài. Như Budd nhấn mạnh, Thiên Chúa có khả năng đảo ngược những lời nguyền, biến những thất bại của con người thành cơ hội cho ân sủng. Câu chuyện của Giuse là một ví dụ mạnh mẽ: sau khi bị các anh trai phản bội, Giuse không chỉ tha thứ mà còn cứu cả gia đình mình khỏi nạn đói (St 45:4-11). Lòng thương xót của Giuse là hình ảnh tiên báo về lòng thương xót của Chúa Kitô, Đấng đã đến để tha thứ và chữa lành mọi tội lỗi của nhân loại.

Sự sám hối là chìa khóa để nhận lãnh ân sủng này. Các anh trai của Giuse, sau khi nhận ra tội lỗi của mình, đã ăn năn và cầu xin sự tha thứ (St 50:17-18). Kinh Thánh dạy rằng: “Lạy Thiên Chúa, tế phẩm dâng Ngài là tâm thần tan nát, một tấm lòng tan nát giày vò, Ngài sẽ chẳng khinh chê” (Tv 51:17). Một tấm lòng thống hối mở ra con đường để Thiên Chúa chữa lành các mối quan hệ bị tổn thương và khôi phục sự hòa hợp thiêng liêng.

Budd cũng chỉ ra rằng các gia đình trong Cựu Ước, dù đầy khiếm khuyết, vẫn đóng vai trò quan trọng trong kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa. Từ gia đình Áp-ra-ham, với những xung đột giữa Sara và Hagar, đến gia đình Đa-vít, với những bi kịch liên quan đến Amnon và Absalom, Thiên Chúa đã sử dụng những con người bất toàn để thực hiện ý định của Ngài. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng không có gia đình nào là hoàn hảo, nhưng qua lòng trung tín với Thiên Chúa, mọi khủng hoảng đều có thể được biến đổi.

Các Mối Phúc và con đường chữa lành

Một trong những điểm nổi bật trong Salvation Stories là cách các nhân vật Kinh Thánh phản ánh các Mối Phúc, mang lại hy vọng giữa những khủng hoảng gia đình. Các Mối Phúc, như Giáo lý Hội thánh Công giáo giải thích, là “những lời hứa nghịch lý nâng đỡ niềm hy vọng trong những lúc gian truân” (GLCG 1717). Dưới đây là một số ví dụ mở rộng từ bài gốc:

· Áp-ra-ham và sự hiền lành: Khi tranh chấp đất đai với Lót, Áp-ra-ham đã chọn sự hiền lành, nhường phần đất tốt hơn cho cháu mình (St 13:8-12). Sự hy sinh này không chỉ bảo vệ mối quan hệ gia đình mà còn thể hiện lòng tin vào lời hứa của Thiên Chúa.

· Ha-na và tinh thần nghèo khó: Trong đau khổ vì sự vô sinh, Ha-na đã dâng lời cầu nguyện chân thành và phó thác cho Thiên Chúa (1 Sm 1:9-20). Sự nghèo khó trong tâm hồn của bà đã dẫn đến phúc lành lớn lao: sự ra đời của Samuel, một ngôn sứ vĩ đại.

· Đa-vít và sự chịu đựng bách hại: Dù bị vua Sa-un truy đuổi và bị chính con trai Absalom phản bội, Đa-vít vẫn giữ lòng trung thành với Thiên Chúa, chấp nhận đau khổ vì sự công chính (2 Sm 15-18).

· Rút và lòng trung thành: Rút đã từ bỏ quê hương để ở lại với mẹ chồng Naomi, dù điều đó có nghĩa là sống trong nghèo khó (Rt 1:16-17). Sự khao khát công chính của bà đã dẫn đến một vai trò quan trọng trong dòng dõi của Chúa Giêsu.

· Tô-bi-a và tâm hồn trong sạch: Trong sách Tô-bít, Tô-bi-a kết hôn với Sara không vì dục vọng mà vì lòng chân thành và sự vâng phục Thiên Chúa (Tb 8:7). Tình yêu trong sạch của ông là một tấm gương cho các mối quan hệ hôn nhân.

Những hành động đạo đức này cho thấy rằng, ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn nhất, việc sống theo thánh ý Thiên Chúa có thể biến đổi các mối quan hệ và mang lại phúc lành. Các Mối Phúc không chỉ là lý tưởng cao xa, mà là con đường thực tế để chữa lành các vết thương gia đình và xã hội.

Ứng dụng trong thế giới hiện đại

Những bài học từ Salvation Stories có ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh thế giới hiện nay, nơi các gia đình phải đối mặt với vô số thách thức: áp lực kinh tế, sự phân cực văn hóa, và sự suy giảm các giá trị thiêng liêng. Trong một xã hội bị tục hóa, việc quay về với Thiên Chúa là điều cần thiết để khôi phục sự đoàn kết gia đình. Dưới đây là một số cách áp dụng những bài học này:

1. Sám hối và tha thứ: Như câu chuyện của Giuse, lòng sám hối và sự tha thứ có thể chữa lành những vết thương sâu sắc trong gia đình. Các gia đình hiện đại cần học cách thừa nhận lỗi lầm và mở lòng với nhau.

2. Sống theo các Mối Phúc: Việc thực hành sự hiền lành, lòng thương xót, và tâm hồn trong sạch có thể giúp các thành viên gia đình xây dựng các mối quan hệ bền vững, ngay cả khi đối mặt với xung đột.

3. Trở về với Thiên Chúa: Trong một thế giới đầy những thần tượng giả tạo, việc đặt Thiên Chúa làm trung tâm của đời sống gia đình là cách để vượt qua các khủng hoảng. Cầu nguyện chung, suy ngẫm Kinh Thánh, và tham gia các bí tích là những thực hành giúp củng cố mối dây thiêng liêng.

4. Nhận thức về hậu quả của tội lỗi: Việc hiểu rằng sự nổi loạn chống lại luật luân lý của Thiên Chúa dẫn đến những hậu quả tiêu cực – như nghèo đói, bất ổn, và sự tan vỡ gia đình – có thể khuyến khích các cá nhân và cộng đồng sống theo các giá trị Kinh Thánh.

5. Hy vọng trong ân sủng: Dù gia đình có trải qua những khủng hoảng nào, Thiên Chúa luôn sẵn sàng ban ân sủng để chữa lành và biến đổi. Như Rm 8:28 nhắc nhở, mọi sự đều sinh ích cho những ai yêu mến Ngài.

Kết luận: Gia đình trong kế hoạch cứu độ

Salvation Stories của Ryan Patrick Budd là một lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng gia đình, dù đầy khiếm khuyết, là trung tâm của kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa. Từ những lời nguyền trong vườn Địa Đàng đến những phúc lành của các Mối Phúc, Kinh Thánh cho thấy rằng Thiên Chúa không ngừng làm việc để chữa lành các mối quan hệ bị tổn thương và đưa nhân loại trở về với Ngài. Những câu chuyện về Áp-ra-ham, Giuse, Rút, và nhiều nhân vật khác là bằng chứng cho lòng trung tín của Thiên Chúa, ngay cả khi con người sa ngã.

Trong thế giới hiện đại, nơi các gia đình phải đối mặt với những khủng hoảng chưa từng có, những bài học này mang lại hy vọng và hướng dẫn. Bằng cách sám hối, tha thứ, và sống theo thánh ý Thiên Chúa, chúng ta có thể vượt qua những nghịch lý của sự sa ngã và tìm thấy sự chữa lành trong gia đình của Ngài. Như Budd kết luận, chúng ta không chỉ là những cá nhân đấu tranh với những thất bại của mình, mà là một phần của gia đình thiêng liêng của Thiên Chúa, nơi ân sủng luôn dư đầy để dẫn dắt chúng ta trở về.


Lm. Anmai, CSsR


Các bí quyết để biến ngôi nhà thành gia đình hạnh phúc


1. Làm gương tốt

Một trong những điều quan trọng nhất cha mẹ có thể làm cho con cái là trở thành tấm gương sống động về những giá trị đạo đức, tình yêu thương và trách nhiệm. Trẻ em học hỏi và bắt chước rất nhanh, nên cha mẹ cần luôn thể hiện sự trung thực, lòng biết ơn, sự bao dung và tôn trọng người khác. Bằng cách thể hiện những hành động tích cực hàng ngày, cha mẹ không chỉ giáo dục con cái bằng lời nói mà còn bằng chính cuộc sống của mình, xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của trẻ.

2. Cân bằng giữa công việc và gia đình

Cuộc sống hiện đại thường khiến chúng ta bị cuốn vào guồng quay công việc, đôi khi bỏ quên những người thân yêu ngay trong chính ngôi nhà mình. Bí quyết hạnh phúc là luôn biết cách sắp xếp thời gian hợp lý, ưu tiên cho những khoảnh khắc quý giá bên gia đình. Dù bận rộn, cha mẹ cần tạo những khoảng thời gian cố định để cùng ăn tối, trò chuyện hay chơi đùa với con cái, giúp xây dựng mối liên kết sâu sắc và khăng khít, đồng thời tạo cảm giác an toàn, hạnh phúc cho tất cả thành viên.

3. Vượt qua hận thù bằng tình yêu

Không gia đình nào tránh khỏi những lúc mâu thuẫn, bất đồng. Tuy nhiên, chính tình yêu thương, sự tha thứ và lòng bao dung mới có thể hóa giải được những căng thẳng đó. Gia đình cần là nơi tràn ngập tình yêu thương, nơi mọi người học cách kiểm soát cảm xúc, tránh lời nói và hành động gây tổn thương. Khi mỗi thành viên đều cố gắng hiểu và cảm thông cho nhau, những mâu thuẫn nhỏ sẽ không còn là vấn đề lớn, thay vào đó là sự bình an, hòa hợp trong mái ấm gia đình.

4. Cầu nguyện chung trong gia đình

Gia đình cầu nguyện cùng nhau sẽ có sự kết nối đặc biệt, sâu sắc về mặt tinh thần. Việc cùng nhau dành thời gian cầu nguyện, chia sẻ những tâm tư, ước nguyện, và biết ơn Chúa giúp mỗi thành viên cảm thấy gắn bó và gần gũi hơn. Những buổi cầu nguyện này cũng giúp gia đình nhận biết rõ hơn về sự quan phòng, chở che của Thiên Chúa, là điểm tựa tinh thần mạnh mẽ giúp vượt qua những thử thách của cuộc sống, giữ vững niềm tin và sự đoàn kết trong gia đình.

5. Giúp đỡ lẫn nhau

Hạnh phúc gia đình bắt đầu từ những hành động nhỏ bé, đơn giản hàng ngày. Việc cùng nhau chia sẻ trách nhiệm, giúp đỡ nhau trong các công việc nhà không chỉ giúp giảm tải gánh nặng công việc cho một cá nhân mà còn nuôi dưỡng tinh thần đoàn kết, yêu thương. Khi cha mẹ khuyến khích con cái tham gia vào các công việc như dọn dẹp, chuẩn bị bữa ăn hay chăm sóc người thân, trẻ sẽ học được giá trị của sự cống hiến, chia sẻ, trách nhiệm, đồng thời thấy rằng mình là một phần quan trọng trong gia đình.

6. Cùng làm việc chung với nhau

Dành thời gian chất lượng cho nhau là yếu tố vô cùng quan trọng để tạo nên một gia đình hạnh phúc. Những khoảnh khắc bên nhau như cùng chơi trò chơi, dã ngoại, xem phim hay đơn giản là ngồi nói chuyện, tâm sự sẽ giúp các thành viên hiểu nhau rõ hơn, củng cố mối liên hệ và niềm tin giữa các thành viên. Chính những kỷ niệm đẹp được xây dựng từ những hoạt động chung này sẽ trở thành nguồn động viên, hỗ trợ tinh thần vô giá, giúp mỗi người cảm thấy được yêu thương, trân trọng và luôn hạnh phúc trong mái ấm gia đình.

Lm. Anmai, CSsR

Năm nguyên nhân phổ biến gây xung đột gia đình — và cách vượt qua


1. Tổn thương chưa được giải quyết và thiếu sự tha thứ
Tha thứ là trái tim của đời sống Kitô hữu nhưng lại là một trong những thử thách lớn nhất mà các gia đình phải đối mặt. Những vết thương trong quá khứ, dù nhỏ hay lớn, thường để lại những vết sẹo sâu sắc trong tâm hồn mỗi người. Những lời nói trong lúc giận dữ, những hành động vô tình hay cố ý làm tổn thương nhau, sự hiểu lầm hoặc những phản bội sâu sắc có thể trở thành những gánh nặng không bao giờ nguôi nếu không được chữa lành.

Việc tha thứ không phải là điều dễ dàng bởi nó đòi hỏi một trái tim rộng mở và một sự khiêm tốn đủ lớn để từ bỏ quyền lợi được "trả thù" hoặc giữ mãi cảm giác tổn thương trong lòng. Đức Giáo Hoàng Phanxicô khuyên chúng ta rằng tha thứ là một hành trình dài, liên tục, không phải là một hành động đơn thuần. Nó đòi hỏi sự kiên nhẫn, lòng bao dung và đặc biệt là ân sủng từ Thiên Chúa. Khi gia đình biết xây dựng văn hóa xin lỗi chân thành và sự tha thứ vô điều kiện, các mối quan hệ sẽ bắt đầu được phục hồi, lòng tin tưởng được củng cố, và bình an sẽ trở lại với mái nhà của mình.

2. Sự khác biệt về tính cách và tính khí
Mỗi thành viên trong gia đình đều được Thiên Chúa tạo dựng một cách đặc biệt với tính cách riêng biệt. Điều này vừa là một ân huệ vừa là một thử thách đối với đời sống gia đình. Trong một ngôi nhà, sự khác biệt về tính cách có thể vô cùng rõ ràng và thường xuyên dẫn tới những xung đột nếu không được xử lý một cách khôn ngoan. Ví dụ, một người thích lập kế hoạch và duy trì sự ổn định sẽ dễ bị xung đột với người thích tự do, phóng khoáng và yêu thích sự tự phát.

Thất vọng thường xảy ra khi chúng ta mong đợi những người xung quanh mình phải giống y như mình. Thay vì chối bỏ những khác biệt này, các gia đình nên tạo môi trường tôn trọng và đánh giá cao những cá tính khác nhau. Điều quan trọng là nhận ra rằng mỗi người, dù khác biệt thế nào, đều có những giá trị và đóng góp riêng, từ đó xây dựng sự đồng cảm và chấp nhận trong tình yêu thương. Chỉ khi làm được điều này, những khác biệt sẽ không còn là nguồn cơn của xung đột mà sẽ là nền tảng để các thành viên thêm gắn bó và trưởng thành hơn.

3. Giao tiếp kém hiệu quả
Có rất nhiều xung đột trong gia đình không xuất phát từ sự cố ý gây tổn thương, mà chỉ đơn giản do giao tiếp không hiệu quả. Lời nói của một người có thể bị hiểu sai ý, một lời nhận xét tưởng chừng vô hại lại có thể khiến người nghe cảm thấy bị xúc phạm hoặc bị tổn thương. Khi các thành viên không truyền đạt rõ ràng những cảm xúc, kỳ vọng, nhu cầu của mình, thì hiểu lầm sẽ ngày càng lớn và dẫn đến khoảng cách ngày càng xa giữa các thành viên.

Tiến sĩ Popcak khuyên các gia đình thực hành “lắng nghe cảm xúc” một cách chân thành, nghĩa là không chỉ nghe những gì người khác nói mà còn hiểu rõ cảm xúc ẩn chứa đằng sau những lời nói đó. Việc tạo không gian đối thoại cởi mở và thành thật sẽ giúp các thành viên có thể chia sẻ một cách thoải mái và an toàn hơn. Điều này không những giảm bớt hiểu lầm mà còn tạo điều kiện cho sự hòa giải và thấu hiểu, đem lại một môi trường lành mạnh và bình an hơn cho gia đình.

4. Kỳ vọng không thực tế và huyền thoại về "gia đình hoàn hảo"
Trong xã hội hiện nay, sự phổ biến của mạng xã hội, phim ảnh và những chuẩn mực văn hóa đã vô tình tạo nên một hình ảnh lý tưởng về một "gia đình hoàn hảo". Những kỳ vọng không thực tế này có thể gây ra áp lực rất lớn đối với mỗi thành viên trong gia đình. Khi những kỳ vọng đó không được đáp ứng, sự thất vọng và cảm giác bất mãn thường xuất hiện, phá vỡ sự yên bình của gia đình.

Một người cha, người mẹ có thể đặt kỳ vọng quá cao vào con cái về học tập hay đạo đức, dẫn đến những cảm giác thất bại và bất lực nơi con cái. Hoặc một người vợ, người chồng có thể kỳ vọng đối phương luôn hoàn hảo trong từng hành động, từng cử chỉ, khiến cho sự thiếu sót nhỏ cũng có thể trở thành nguyên nhân gây ra những mâu thuẫn không đáng có.

Gia đình là nơi tình yêu, sự tha thứ và lòng bao dung nên được đề cao hơn là sự hoàn hảo không thể đạt được. Khi mỗi thành viên biết trân trọng những cố gắng và yêu thương của nhau hơn là chỉ trích những thiếu sót, gia đình sẽ thực sự trở thành nơi an toàn và hạnh phúc, nơi mọi người đều cảm thấy được yêu thương và chấp nhận.

5. Những căng thẳng bên ngoài và áp lực cuộc sống
Cuộc sống hiện đại mang theo rất nhiều áp lực từ bên ngoài như tài chính, công việc, sức khỏe, và các vấn đề xã hội khác. Những áp lực này thường dễ dàng len lỏi vào cuộc sống gia đình và tạo nên những căng thẳng không đáng có. Khi bị căng thẳng, các thành viên trong gia đình dễ trở nên cáu kỉnh, nóng nảy và thiếu kiên nhẫn hơn, dẫn tới những xung đột không mong muốn.

Điều quan trọng là các gia đình cần nhận thức rõ ràng những căng thẳng này đến từ đâu, và cùng nhau xây dựng một tinh thần đoàn kết để đối mặt. Thay vì để những khó khăn từ bên ngoài tạo ra khoảng cách, các thành viên hãy xem đó như cơ hội để cùng nhau sát cánh và hỗ trợ lẫn nhau. Việc dành thời gian để cầu nguyện, chia sẻ những áp lực và khó khăn, cũng như tìm kiếm tiếng cười và sự thư giãn chung sẽ giúp giảm bớt căng thẳng, đồng thời xây dựng sự đoàn kết và sức mạnh trong tình yêu thương trước những khó khăn của cuộc sống.

Lm. Anmai, CSsR